انواع زنبور عسل، برسی نژادهای مختلف

سلام به مجله علمی زنبورداری علی بابا خوش آمدید. همانطور که میدانید هر موجود زنده ای دارای نژاد های مختلفی است، خرس‌ها، سگ ‌ها، گوسفندان، گاوها، گورکن‌ها، ماهی‌ها، پرنده‌ها و همه موجودات دارای نژادهای متنوعی هستند و همچنین زنبورهای عسل هم از این قائده مستثنا نیستند و مانند هر موجود زنده دیگری دارای نژاد های مختلفی هستند.
ما در اینجا به برسی انواع زنبور عسل نژادهای مختلف زنبور عسل، ریخت شناسی و رفتار آنها میپردازیم، با ما همراه باشید.
​​​​​​​

​این زنبور بومی کشورهای اتریش و کرواسی بوده و نسبتا آرام هستند و معمولا کمتر نیش میزنند.
قدرت رشد کلنی آنها در اوایل بهار بیشتر بوده و قابلیت تولید عسل این زنبور بسیار زیاد است.
​​​​​​​رنگ این زنبور تقریبا خاکستری است و نیاز غذایی آنها کم و در مقابل نیز به تعداد کم بچه تولید میکنند.
زنبور عسل اروپایی رایج ترین زنبور عسل در بین 7 تا 12 گونه زنبور عسل در سراسر جهان است. نام جنس Apis لاتین به معنای "زنبور عسل" و mellifera به معنای "عسل‌دار" یا "حامل عسل" است که به تولید عسل توسط گونه‌ها اشاره دارد.
به معنای واقعی کلمه «زنبور عسل» پراکنده ترین و اهلی ترین گونه زنبور عسل در جهان است. زنبور اروپایی که به خاطر شکم زرد راه راه، اندازه کلنی های بزرگ و تمایل به فضاهای زندگی محصور به سبک کندوهای جمعی (در اصل درختان مرده و توخالی) شناخته شده است، مزایای رفتاری واضحی را برای انسان هایی که می خواهند آنها را حفظ کنند، ارائه می دهد.
در 5000 سال گذشته، اهلی‌سازی تأثیر قابل‌توجهی بر ژنتیک Apis Mellifera داشته است، به‌طور انتخابی رفتارهای تهاجمی را پرورش می‌دهد و تولید عسل و سختی آب و هوا را برای مصارف انسانی آنها در اولویت قرار می‌دهد.
​​​​​​​با توجه به این ویژگی ها، ذائقه ما به عسل و نیاز ما به خدمات گرده افشانی، apis Mellifera را می توان در بسیاری از مکان هایی که قبلاً هرگز وجود نداشته است، مانند ایالات متحده آمریکا، ایران، استرالیا و آسیای جنوب شرقی پیدا کرد.

​زنبور عسل اروپای مرکزی Apis mellifera

مبدا این زنبور از اروپا بوده و در حال حاضر در کشورهای آلمان، بریتانیا، سوئیس و هلند وجود دارند.
این زنبورها از رنگ مشکی تا قهوه ای تیره متغیر است. آنها بومی بریتانیا، اسکاندیناوی و آلمان هستند، این زنبورها به خوبی با سرما و رطوبت سازگار هستند و نباید رنگ زرد در خالص ترین شکل خود را نشان دهند.
زنبور سیاه درشت و دارای خرطومی کوتاه در حدود 5.7 تا 6.4 میلیمتر و همچنین شکم پهن هستند.
رنگ این زنبورها نسبتا سیاه بوده و فعالیت بدنی آنها نسبتا کم است. کلنی این زنبور در شروع فعالیت رشد پایینی داشته و در مقابل در فصل تابستان از رشد قابل توجهی برخوردار است.
نژآد سیاه در محیط باز تا حدی مهاجم بوده و نیز این نژاد زنبور به پروانه موم خوار بسیار حساس و آسیب پذیر هستند.

​نژاد زنبور عسل سیاه اروپایی یا آلمانی Apis mellifera mellifera

​زنبور ایرانی اولین بار توسط محقق آلمانی بنام «گوتزه» شناسایی شد. مبدا اصلی آن رشته کوه های البرز و مرکز ایران است.
زنبور ایرانی به دلیل مشتق شدن از سلسله حکومت مادها در آن دوره به نام Apis.Meda معروف است و امروزه با این نام شناخته شده است.
رنگ بدن این زنبور در قسمت شکم، زرد متمایل به قهوه ای تیره و حلقه های اول شکم روشن‌تر هستند.
این نوع نژاد معمولا از قدرت نیش زنی بالایی برخوردار بوده و به عنوان بهترین نژاد در ایران میتواند زندگی کند، این موضوع به دلیل سازگار بودن این نوع زنبور با آب و هوای ایران است.
زمان فعالیت آنها در اردیبهشت و اوایل خرداد ماه است. نسبت به دمای پایین مقاوم بوده و بچه های زیادی تولید میکنند.
خوی و خصلت زنبورهای ایرانی شباهت زیادی به زنبورهای وحشی داشته و تمایل به غارت کلنی های دیگر دارند.

​نژاد زنبور عسل ایرانی Apis mellifera meda

نکته جالب درباره زنبور نژاد کاپنسیس این است که زنبورهای کارگر این نژاد قادر هستند بدون جفت گیری و باکره زایی تخم های ماده تولید کنند.
نژاد دیگری با نام استارلاین وجود دارد که از خصوصیات زنبور دورگه استارلاین میتوان به رنگ بدن زرد و فعالیت خوب در آب و هوای معتدل و تولید بالای عسل اشاره کرد.
هیبرید استارلاین یک نژاد ساختگی دست بشر بوده و حاصل آمیزش در انواعی از نژاد های ایتالیایی است.
نژاد دیگری به نام ملوپینا وجود دارد که این نژاد فاقد نیش بوده و ابزار دفاعی آنها صرفا گاز گرفتن و ترشح مواد سوزاننده است.
انواع دیگر نژاد زنبور عسل، میدنایت است که از آمیزش نژادهای کارنیولان و قفقازی بوجود می‌آید، که این نوع نژاد در شرایط آب و هوایی مختلف سازگار بوده و از تولید بچه خوبی برخوردار است. دورگه میدنایت دارای بدن تیره بوده و در شرایط آب و هوایی سرد بسیار سازگار هستند.

سایر نژادهای زنبور عسل

نژاد زنبور عسل کارنیکا Apis mellifera carnica

این نژاد از اروپای شرقی، بین اتریش، مجارستان، بلغارستان و بوسنی و صربستان سرچشمه گرفته و سراسر روسیه پهناور را فرا گرفته است این نژاد نسبت به سایر گونه های اروپایی کوچکتر است و به دلیل موهای زیاد بدنش خاکستری به نظر می رسد.
این زنبورها به دلیل ملایم بودن و کار کردن آسان با آنها، از نظر زنبورداران فوق العاده  شناخته می شوند و برای زنبورداران یکجا نشین که کندوهای خود را معمولا کوچ نمیدهند، و به رفتارهای تهاجمی اهمیت می دهند بسیار مناسب هستند.
آنها همچنین در زمستان با جمعیت بسیار کاهش یافته شناخته می شوند، بنابراین آنها به ذخیره بزرگ عسل در زمستان نیاز ندارند. با این حال، همانطور که بهار اتفاق می افتد، apis M. carnica به سرعت زاد و ولد میکنند و اندازه کلنی را با سرعت باورنکردنی افزایش می دهند.

زنبور عسل قفقازی بومی منطقه قفقاز است که رشته کوه آن اروپای جنوب شرقی را از آسیا تقسیم می کند. آنها میتوانند خاکستری به نظر برسند، همچنین خلق و خوی ملایم دارند. با این حال، آنها می دانند که در ایجاد کلنی خود کند هستند، نژاد قفقازی خرطوم بزرگی داشته و بره موم زیادی جمع آوری میکند، و نسبت به سرما نیز بسیار مقاوم است.

نژاد زنبور عسل قفقازی Apis mellifera caucasica

اینها زنبورهای سیاه کوچکی هستند که بیشتر در سراسر شبه جزیره ایبری (اسپانیا و پرتغال) یافت می شوند، اما علیرغم وجود گونه ایتالیایی در منطقه، ژنتیک آنها به طور باورنکردنی خالص باقی مانده است.
این به این دلیل است که زنبورهای نر  این گونه به طرز باورنکردنی در مورد نوع ملکه‌هایی که با آنها جفت می‌شوند حساس هستند.
این یعنی فقط با آنهایی که ژنتیک خودشان را دارند، جفت میخورند. این موضوع باعث می شود آنها خالص باشند، یکی دیگر از ویژگی های جالب apis M. Iberiensis تکنیک دفاعی سرسخت آنهاست.
پس از نفوذ زنبورهای غریبه به قلمرو زنبورهای جبل الطارق، آنها یک گروه نگهبان از زنبورها را برای گشت زنی در منطقه اطراف تا 24 ساعت پس از خروج متجاوزان می فرستند و به طور تهاجمی به هر چیزی در مسیر آنها حمله می کنند! متأسفانه، این باعث شده است که آنها در بین انسان های محلی شهرت بدی داشته باشند، چون آنها ممکن است هر موجودی را مهاجم بدانند و به آنها حمله کنند.​​​​​​​

نژاد زنبور عسل جبل الطارق Apis Mellifera Iberiensis

امروزه آنها را با نام زنبور قاتل آفریقا میشناسند. این گونه در برابر دفاع از کلنی خود بسیار خشمگین عمل میکند و شما باید در هنگام نزدیک شدن به کلنی آنها لباس زنبورداری مناسب بپوشید!
آنها بومی آفریقای جنوبی هستند و از آنجا به سایر نقاط جهان انتقال داده شده اند.

نژاد زنبور عسل آفریقایی Apis mellifera scutellata

ویژگی های نژاد خوب زنبور عسل چیست؟

سوال اینجاست که چه نوع زنبور عسل برای پرورش و زنبورداری مناسب تر است؟ و بطور کلی یک نژاد خوب چه ویژگی هایی باید داشته باشد؟
یک نژاد خوب باید دارای ویژگی های زیر باشد:
1- آرام باشد و نیش نزند. 2- پر محصول باشد. 3- بچه به اندازه لازم(نه کم و نه زیاد) بدهد. 4- گل‌های شهد‌دار را بسرعت پیدا کند. 5- مصرف عسل زمستانی آنها کم باشد. 6- در مقابل انواع بیماری ها و امراض مقاوم باشد. 7- رشد سالانه شان را هرچه سریعتر، حتی اواخر زمستان شروع کرده و خیلی سریع به حداکثر رشدشان رسیده و بعلاوه مدت زیادی در رشد بالا باقی بمانند.
​​​​​​​زنبورداران عزیز این نکات را حتما به یاد داشته باشند.

لینک های مفید

زنبور عسل نر چه ویژگی هایی دارد؟

نر کشی زنبور عسل

زنبور قرمز یا زنبور گاوی

همه چیز درباره زنبور عسل

عسل درمانی

زهر زنبور عسل