تاریخچه عسل

سلام، به مجله علمی زنبورداری علی بابا خوش آمدید، عسل از دیرباز تاکنون برای بشر شناخته شده بوده و انسان از آن جهت مقاصد درمانی و همچنین به عنوان یک شیرین کننده استفاده میکرده است.
ما در این مقاله سعی داریم به تاریخچه عسل بپردازیم، با ما همراه باشید.

.زنبورهای عسل یکی از قدیمی ترین حشراتی هستند که ازدوران نوسنگی(عصر حجر جدید) وجود داشته اند.
.این حشرات قبل از انسانها، حدود 10 تا 20 میلیون سال قبل بر روی زمین می زیسته اند.
در این دوره تاریخ از عسل, علاوه بر شیرین کننده، در پزشکی نیز استفاده می شده و انسان اولیه، عسل و لانه زنبورهای وحشی را جمع آوری و تنها از شیرینی آن استفاده می کرده است.

قدمت تاریخچه عسل و جمع آوری عسل مربوط  به 7000 سال قبل از میلاد است.
از آنجا که عسل تقریبا تنها شیرین کننده بوده از همان از ابتدا  غذای مهمی برای انسان به شمار می آمد.
داستان عسل و اندیشه انسان از دوره نوسنگی آغاز شد.
 گاهی انسان به منظور دستیابی به عسل، به ارتفاعات سعود می کرده است، که برای زندگی اش خطراتی به همراه داشته است و چه بسیار انسانهایی که به خاطر عسل جان خود را از دست داده اند.

تاریخچه عسل و زنبور عسل

حدود 2 تا 3 هزار سال قبل از میلاد، عسل چندین بار در کتب مقدس هندیان باستان، وداها (vades)اشاره شده است(شکل بالا)
عسل در هند باستان یک ماده مقدس بوده که برای آن احترام خاصی قائل بودند، متن زیر در کتاب مقدس هندیان گویای این نکته است:
اجازه دهید عسل در رودخانه ها و نهر ها جاری شود، اجازه دهید همه داروهای ما به عسل تبدیل شود، اجازه دهید که سپیده روز و شب پر از عسل باشد، اجازه دهید تاریکی به عسل تبدیل شود(شیرینی=روشنایی) اجازه دهید آسمان بالای سر ما درخشان و پر از عسل باشد، خورشید به رنگ عسل باشد، اجازه دهید گاو نیز بتواند عسل بسازد!
همانطور که در متن بالا آمده عسل برای هندی ها دارای حرمت خاصی بوده که همه خوبی ها را با عسل مثال زده اند.

تاریخچه عسل در هند باستان

در 6 قرن قبل از میلاد مسیح  نام عسل در کتاب"ترانه های شای جینگ" ذکر شده است.
که این خود نشانه شناخت و استفاده مردم چین باستان از عسل طبیعی است.
همچنین در سیصد سال قبل از میلاد در کتاب"پنجاه و سه دستور العمل"از عسل به عنوان دارو یاد شده است. بر اساس طب چینی عسل به عنوان اصلی از عناصر زمین است.
چینی ها در قرن های بعد نیز از عسل هم به عنوان شیرین کننده و هم برای مقاصد درمانی استفاده میکردند.
دستورالعمل های بسیاری جهت استفاده از عسل برای درمان انواع بیماری ها از مردمان و طبیبان چینی وجود دارد که این سلسله دستورات دارویی به کشورهای دیگر نیز انتقال یافته است.

تاریخچه عسل در چین باستان

تاریخچه عسل در مصر باستان

در مصر باستان نیز عسل به عنوان یک شیرین کننده مهم مطرح بوده که در بسیاری از نقاشی های دیواری در اهرام مصر به تصویر کشیده شده است(تصویر بالا)

با توجه به پاپیروس "ابرس" در سال 1550 در 147 نسخه دستور العمل‌هایی در مصارف خارجی (تماسی-سطحی) عسل گنجانده شده است.
این یعنی مصریان علاوه بر مصرف خوراکی، در مصرف عسل بصورت موضعی هم پیشقدم بوده اند.
همچنین با توجه به پاپیروس اسمیت در (1700 قبل از میلاد) عسل در بهبود زخم مورد استفاده قرار می گرفت. که متن آن از این قرار است:
اتصال زخم با گوشت تازه در روز اول تیمار شده و درمان پس از آن با روغن و عسل هر روز تا زمان بهبودی صورت پذیرد.
جالب است بدانید که امروزه هم تحقیقات زیادی برای استفاده موضعی عسل طبیعی صورت گرفته و اثرات درمانی موضعی عسل را تائید میکند.
ما نیز در مقاله های زیر استفاده موضعی عسل را توضیح داده ایم، شما میتوانید برای مطالعه مقالات بر روی آنها کلیک کنید:

عسل برای زخم

ماسک عسل

درمان خشکی واژن با عسل

درمان بواسیر با عسل

عسل برای زخم دهانه رحم

تاریخچه عسل در یونان باستان

در یونان قدیم زنبور عسل یک نماد مقدس از آرتمیس بوده که بر روی سکه های افسیان باستان، تقریبا شش قرن قبل از میلاد طراحی شده است. (تصویر بالا)
ارسطو برای اولین بار به تولید عسل پرداخت، شاید ارسطو اولین شخصی بود که به پرورش زنبور عسل و تولید عسل پرداخته و زنبورداری را گسترش داده است.
بقراط نیز در نوشته های خود به خواص شفابخش عسل اشاره کرده است: عسل جراحات و زخم معده، قسمت های نرم مانند لب, و زخم دمل را بهبود می بخشد.
ما نیز در مقاله ای با نام: عسل برای زخم معده، به خواص بی نظیر عسل برای معده پرداخته ایم.
​​​​​​​
جالب است بدانید که اسکندر مقدونی پس از مرگش در 323 سال قبل از میلاد، در تابوتی پر از عسل مومیایی شد.​​​​​​​

تاریخچه عسل در روم باستان

به عسل چندین مرتبه توسط نویسندگان مختلف رومی «نظیر ویرژیل», «وارو و پلینیوس» اشاره شده است.

بخصوص جرجیس ویرژیل در دوره کلاسیک، جزئیات تولید عسل را توضیح می دهد.
جالب است بدانید در طول دوره «ژولیوس سزار» عسل به عنوان یک جایگزین برای مالیات به جای طلا پرداخت می‌شد.

در قرن اول میلادی, اپیکیوس, خوراک شناس ثروتمند رومی کتاب هایی را به نگارش در آورد که بیش از نیمی از دستورالعمل های آن کتاب ها با عسل طبیعی بود.​​​​​​​

در کشورهای حاشیه مدیترانه که در آنها عسل و شیر فراوان یافت می‌شده، عسل بسیار مهم بوده است و نام آن 54 مرتبه در تورات عهد عتیق ذکر شده است.
معروف ترین این گفته های حکیمانه توسط شاه سلیمان بوده است: "عسل بخورید زیرا آن خوب است"
در عهد جدید نیز عسل نقش مهمی در قیام مسیح ایفا میکند، چرا که اولین غذایی که به او داده شد، «ماهی و شان عسل بوده است»

عسل در کتب مقدس انجیل و تورات

عسل در قرآن به عنوان یک غذای سالم و دارویی توصیه شده است، در شانزده سوره از قرآن به زنبور عسل اشاره شده است:
«از شکم آنها نوشیدنی هایی به رنگ های مختلف خارج می شود که در آنها برای انسان شفا وجود دارد»
در قرآن کریم وعده های فراوانی به مسلمانان و افراد مومن در بهشت داده شده و از نهرهایی در بهشت یاد میکند که عسل در آنها جاری است.

عسل در قرآن کریم 

در فرهنگ قرون وسطی اعراب، بیزانس و قرون وسطی اروپا، عسل بیش از حد در وعده های غذایی موجود و مهم بوده است.
در بیزانس، عسل به عنوان یک عنصر مهم استفاده می‌شده است.
در طول قرون وسطی مسیح، به عسل بسیار اشاره شده و چهره های بزرگ مانند «قدیسان آمبروسیوس، کریستوموس، برنارد اکالیواروکس» با کندوهای عسل نشان داده شده اند.
 همچنین در سلتیک آلمان و اسلاو قدیم نیز عسل به عنوان یک نوشیدنی جاودانه در جشن ها مورد استفاده قرار گرفته است.​​​​​​​

عسل در فرهنگ های قرون وسطایی

عسل در رسوم ارتودکس شرق

زنبور و عسل به مدت طولانی در رسوم ارتدوکس شرقی کاربرد داشته است.
هارالامبوس, قدیسی مسیحی در قرن دوم میلادی بود که به شدت توسط امپراطور روم در آن زمان مورد آزار و اذیت قرار گرفت.
او بسیاری از برادران شکنجه شده و آسیب دیده خود را توسط عسل طبیعی، موم زنبور عسل و گیاهان دارویی درمان کرد.
​​​​​​​جالب است بدانید که هارالامبوس در سن 112 سالگی اعدام شد.

تاریخچه عسل در قاره آمریکا

در آمریکای مرکزی و جنوبی عسل مدت ها قبل از کشف این قاره توسط کریستوف کلمب توسط اینکاها و مایاها استفاده می شده است.
عسل به عنوان یک هدیه از خداوند مورد توجه سرخپوستان و بومیان امریکا بوده و همچنین نشانه ای از حاصلخیزی و نعمت بوده است، که از بخشندگی و موهبت خدایان نشات میگرفته است.
در هنگام کشف قاره امریکا مشاهده شد که بومیان آنجا از عسل در مراسم خود برای پذیرایی استفاده میکنند.

تاریخچه عسل در قاره آفریقا

 افریقا دارای یک رسم طولانی مدت استفاده از زنبور عسل بوده است، که در فرهنگ جدید آفریقا در دریای مدیترانه، و در فرهنگ های بدوی تر در مناطق جنوبی از آن استفاده می شد.
آفریقایی ها از پرنده عسل یاب برای یافتن کندوهای عسل استفاده میکردند، امروزه هم در آفریقا گروهی وجود دارند که این کار را انجام میدهند، اخیرا مشخص شده که منشاء زنبور عسل(گونه Apis mellifera) آفریقا بوده است.
ما در مقاله ای بطور کامل در مورد نژادهای مختلف زنبور عسل توضیح داده ایم.

​​شواهدی از استفاده بومیان قاره استرالیا و نیوزلند از عسل به عنوان دارو و جیره غذایی وجود دارد، استفاده از عسل مانوکا برای مقاصد درمانی در آن کشورها امری رایج بوده و به نوعی خاستگاه واقعی عسل مانوکا از این کشورها است که امروزه روز نیز طرفداران فراوانی داشته و این نوع عسل از نیوزلند به کشورهای دیگر صادر میشود.

تاریخچه عسل در استرالیا و زلاند نو

عسل برای مدت زمانی طولانی در تاریخ بشر، به عنوان تنها منبع کربوهیدرات مهم و شیرین کننده طبیعی تا حد زیادی مورد استفاده بود، تا زمانی که شکر صنعتی تولید و بعد از سال 1800 میلادی بعنوان شیرین کننده جایگزین عسل شد.
جالب است بدانید که در حال حاضر تولید عسل در جهان سالانه حدود 1200 میلیون تن بوده که کمتر از یک درصد تولید کل شکر است.​​​​​​​

عسل در عصر حاضر

لینک های مفید

گورکن عسل خوار شجاع ترین حیوان جهان

دانستنیها و سرگرمی

خواص شیر و عسل برای مردان

راهنمای خرید عسل طبیعی

خواص عسل و سیاه‌دانه چیست؟

​​​​​​​عسل برای سرماخوردگی چه فوایدی دارد؟