عسل چیست؟

عسل ماده ای با غلیظ و شیرین است که توسط زنبور عسل تولید میشود، زنبور این ماده را برای زمستان خود ذخیره میکند اما انسان از آن به عنوان جیره غذایی استفاده می‌کند.
جالب است بدانید که عسل نامی عربی است و در فارسی به آن انگبین می‌گویند.
زنبورها شیره و تراوشات گلها را با خرطوم خود مکیده و در عسلدان (با معده اشتباه نشود) ذخیره کرده و با خود به کندو برده و در آنجا به عنوان غذا ذخیره می کنند.
این ماده از کلونی های زنبورها گردآوری می‌شود و در بازار برای تغذیه انسانها به فروش میرسد که دارای خواص فراوانی است.
تاریخچه عسل به دوران باستان باز می‌گردد و  از گذشته‌های دور به عنوان تنها شیرین کننده, مورد توجه بشر بوده و بشر آن را یک نوشیدنی از طرف خدایان می‌دانسته است.
همچنین در پزشکی و درمان نیز کاربردهای فراوانی داشته است.
عسل دارای مقادیر فراوانی از قند طبیعی و سایر مواد غذایی و همچنین آنزیم‌ها است.
​

عسل دیابتی چیست؟

بهتر است بدانید که این ماده شیرینی خود را از ساکارز، فروکتوز و گلوکز بدست می آورد.
معمولا هر چه میزان ساکارز در آن پایین تر باشد، برای افراد دیابتی نیز مناسب‌تر بوده و همچنین کیفیت بالاتری داد.
به همین جهت به نوع ساکارز پایین این ماده عسل دیابتی میگویند، عسل دیابتی ساکارز زیر عدد 2 دارد ولی مصرف عسل هایی با ساکارز زیر 5 هم برای افراد دیابتی مشکلی بوجود نمی‌آورد.
البته همیشه این طور نیست که ساکاروز کم مرغوب بودن این ماده را نشان دهد، مثلا عسل کنار ساکارز نسبتا بالایی دارد و این نه تنها دلیل بر بی کیفیت بودنش نیست بلکه ساکارز بالا برای عسل کنار مهر تائیدی بر اصل بودن آن است. همچنین برای تائید یک عسل خوب فاکتورهای دیگری نیز وجود دارد مانند: مقدار پرولین، دیاستاز، مقدار هیدروکسی متیل فورفورال و سایر موارد...
البته ساکارز عسل کنار هم آنقدر بالا نیست که بخواهد برای شما مشکلی ایجاد کند، علی الخصوص اگر شما دیابت نوع 2 داشته باشید.
​​​​​​​عسل کنار  پر خاصیت است و طرفداران فراوانی دارد و ساکارز بالای آن بخاطر تغذیه زنبور از شکوفه های درختان کنار است، بطور کلی عسل های شکوفه ای میتوانند ساکارز بالاتری داشته باشند.
اگر شما عسلی غیر از عسل کنار تهیه میکنید، در خرید آن توجه داشته باشید که ساکارز آن کم باشد، این موضوع را همیشه از فروشنده مواد غذایی سوال کنید، علی الخصوص اگر آن را برای شخص دیابتی تهیه میکنید حتما از این مهم باخبر باشید.
همچنین بهترین گزینه برای افراد دیابتی عسل زول است، زیرا خود گیاه زول خواص فراوانی برای افراد دیابتی دارد.
بطور کلی برای افراد دیابتی عسل‌های: زول، مریم گلی, گشنیز بسیار بسیار مناسب هستند.

دلیل فاسد شدن عسل چیست؟

معمولا اکثر میکروب ها در این ماده رشد نمیکنند و به همین دلیل عسلی که در شرایط مطلوب نگهداری شود میتواند هزاران سال سالم بماند و فاسد نشود.
همچنین به علت اسیدیته خاص، و نیز وجود آب اکسیژنه (هیدروژن پراکسید) به سختی فاسد می شود.
تنها چیزی که میتواند آن را خراب کند، وجود آب در عسل است، توجه داشته باشید وقتی با قاشقی عسل بر میدارید و با همان قاشق چای را هم میزنید, دوباره آن قاشق را داخل ظرف فرو نبرید، چرا که آب میتواند باعث ترش شدن و فاسد شدن عسل شود.
البته این نکته را به یاد داشته باشید که بعضی عسلها بصورت طبیعی دارای مقدار کمی ترشی به مقدار بسیار بسیار اندک هستند مانند: عسل زرشک و یا  آویشن که این ترشی مختصر مربوط به ذات عسل است و دلیل بر فاسد بودن آن نیست.
همچنین اگر در مکان شرجی یا مرطوب زندگی می کنید حتما درب ظرف را پس از مصرف ببندید چون این ماده می تواند رطوبت محلول در هوا را به خود جذب کرده و فاسد شود.

​کالری عسل چیست، ترکیبات و ارزش غذایی عسل چیست؟

همه ما میدانیم که ارزش غذایی عسل‌های مختلف با هم فرق دارد, مثلا مقدار قندهای محلول، پروتئین و عناصر معدنی در هر کدام بطور قابل توجهی متفاوت است ولی ما در اینجا عسل چندگیاه را که حاصل تغذیه زنبورها از گیاهان مختلف است را برسی میکنیم.

البته دوباره یادآور میشویم که ترکیبات عسل به نوع تغذیه زنبورعسل و نوع گلها نیز متفاوت است و در آن ترکیبات و آنزیم‌های دیگری نیز وجود دارد که در این جدول ذکر نشده و در این جدول ما فقط مقدار پروتئین, ویتامین ها و املاح معدنی را ذکر کرده ایم.
و نیز همین مقدار پروتئین و ویتامین ها در عسلهای مختلف تفاوت قابل توجهی دارد.

علت رنگ و طعم متفاوت عسل چیست؟

شاید برای شما این سوال پیش بیاید که، مگر همه عسلهای طبیعی را زنبورها تولید نمیکنند؟
پس چرا رنگ عسلها با هم تفاوت دارند؟
پاسخ اینجاست که زنبور کارخانه نیست که یک رقم عسل بسازد و تغذیه زنبورها رابطه مستقیمی با نوع گیاهی دارد که زنبور از آن تغذیه میکند.
این به این معنی است که زنبور شیره گل های مختلف را مکیده و آن را تغلیظ میکند، همچنین مقداری از آنزیم‌های ترشحی از غدد خود را نیز وارد آن کرده و بدین ترتیب خواص آن را نیز بالا میبرد.
بر همین اساس عسل‌های مختلف با هم تفاوت دارند. در زیر چند نمونه از این عسل‌ها را برسی کرده ایم.

 کنار
 به عسلی گفته میشود که بخش عمده شهد مورد استفاده زنبورها از شکوفه های درخت کنار است. رنگی کهربایی تیره داشته و عطر و طعم مخصوص به خود را دارد و غلضت خوبی داشته و به راحتی از عسلهای دیگر قابل تشخیص است.

زول
 به عسلی گفته میشود که عمده تغذیه زنبورها از گیاهی خودرو و وحشی بنام زول است. عسل زول طعم و عطر خاص خودش را دارد، از جایی که خود گیاه زول طبعی گرم دارد، عسل زول نیز طبع گرم داشته و خواص فراوانی برای مبتلایان به بیماری دیابت دارد.

گشنیز
 به عسلی گفته میشود که زنبورها در جوار مزارع سرسبز و پرگل گشنیز نگهداری شده و شهد گلهای تازه گشنیز را در عسلدان خود ذخیره کرده و به داخل کندو میبرند. غلظت متوسط ولی چسبندگی بالایی دارد و عطر مخصوص به خود را داشته که به راحتی از عسلهای دیگر متمایز میشود.

 آویشن
 عسل آویشن عسلی است که زنبورها از گل‌های گیاه آویشن که خود از تیره نعناییان است تغذیه کرده و به داخل کندو میبرند رنگ تیره و مایل به قرمز داشته و غلظت بسیار بالایی دارد و از آنجا که از تیره نعناییان است، طبع بسیار گرمی دارد.

گون
 به عسلی گفته میشود که زنبورها برای ساختن آن از گلهای گیاه گون تغذیه کرده باشند، گیاه گون گیاهی وحشی است که در استپ های کوهپایه‌ای و بعضی دامنه های کوه های ایران علی الخصوص دامنه های زاگرس میروید.
رنگ زرد طلایی داشته و غلظت نسبتا خوبی دارد، طبع آن گرم بوده و خواص فراوانی نیز دارد.

چندگیاه
 به عسلی گفته میشود که زنبورها برای ساختن آن از گیاهان مختلفی تغذیه کرده باشند. این عسل خواص همه گیاهان را البته بصورت ملایم تر بصورت یک جا دارد. غلظت مناسب و طعم همه پسند آن باعث شده تا طرفداران زیادی داشته باشد. رنگ آن  بسته به پوشش گیاهی متغیر است ولی عموما رنگ زرد دارد.

گزانگبین
 درختچه ای بنام گون‌گز وجود دارد که هم خانواده گیاه گون است.
زنبورها از گل‌های این گیاه تغذیه کرده و عسل مرغوبی میسازند. این عسل گزانگبین نام میگیرد و بخاطر عطر و طعم همه پسند، مورد توجه همگان قرار دارد. رنگ طلایی و غلظت متوسط رو به بالایی داشته و خواص فراوانی برای مغز و اعصاب و تقویت حافظه دارد. همچنین از گیاه گون‌گز یا همان گزانگبین کتیرا نیز تهیه میکنند. گیاه را تیغ زده و پس از مدتی صمغ آن را جمع آوری کرده و در بازار به فروش میرسانند.

مریم گلی
عسل مریم گلی رنگ تیره ای دارد و به غیر از طعم شیرین, بوی شیرینی نیز دارد! در این عسل بخش زیاد شهد مورد استفاده زنبورها از گیاه مریم گلی است از خواص آن میتوان به تقویت مغز و آرامبخش بودن آن اشاره کرد. همچنین بخاطر ساکارز پایین عسل مناسبی برای مبتلایان به دیابت است.

قنقال
عسل قنقال رنگ زرد مایل به تیره و طعم مخصوص به خود را داشته و یکی از بهترین عسلها برای گرفتگی صدا، سرفه های تحریکی و گلودرد های چرکی است، این محصول بهترین گزینه برای خوانندگان و اشخاصی است که صدای صاف برای آنها مهم است.

حال دانستیم که تغذیه زنبورها رابطه مستقیمی با عطر، غلظت و طعم عسلها دارد. مثلا آویشن بسیار غلیظ ولی عسل مرکبات بسیار رقیق است. عسل گون زرد است ولی کنار کهربایی تیره بوده و عطر و طعم متفاوت دارد.

مضرات عسل چیست؟

شما در مصرف این ماده غذایی نیز مثل دیگر مواد طبیعی باید حد تعادل را رعایت کنید.
یکی از مضرات عسل این است که مصرف بیش از حد آن ممکن است به بالا رفتن قند شما و ایجاد حالت‌های آلرژیک به دلیل وجود آنتی‌بادی بالا، منجر شود.
عسل طبیعی در کودکان و نوزادان تا یک سال منع مصرف دارد، زیرا به‌دلیل وجود سم بوتولیسم، ممکن است در معده نوزادان ایجاد مسمومیت کند.
ما در مقاله ای با نام: فواید و عوارض مصرف عسل در کودکان، به طور کامل در مورد این موضوع توضیح داده ایم.
 از آنجایی که این ماده دارای آنتی اکسیدان‌ها، قندها‌، اسید و مواد معدنی و ویتامین زیاد است، باید در مصرف آن دقت نمود، بخاطر اینکه با بعضی داروها از جمله داروهای کلیوی و معده ممکن است تداخل دارویی ایجاد نماید. با این‌ وجود خواص عسل طبیعی خیلی خیلی بیشتر از مضرات این ماده غذایی است. و مضرات فقط در حالت مصرف افراط گونه از آن میتواند بروز کند.

با سلام و درود، به مجله علمی زنبورداری علی بابا خوش آمدید، در این مقاله سعی داریم به این موضوعات بپردازیم:
عسل چیست؟
کالری عسل چیست؟
مضرات عسل چیست؟
عسل دیابتی چیست؟
مواد موجود در عسل چیست؟
موارد منجر به فساد عسل چیست؟
علت رنگ و طعم متفاوت عسل چیست؟
​​​​​​​ویتامین های موجود در عسل چیست؟
با ما همراه باشید.

کربوهیدراتها: که شامل فروکتوز و گلوکز و مقدار کمی ساکارز هستند. اگر گلوکز آن بیشتر باشد زودتر متبلور شده و رس میبندد, همچنین مقدار آب موجود در عسل و نیز محل نگهداری آن در متبلور شدن آن تاثیر دارد و چنانچه فروکتوز آن بیشتر باشد شیرین‌تر است, البته عسل به کلی ماده شیرینی است و کمی و زیادی شیرینی در آن خیلی محسوس نیست.
ما در مقاله ای با نام: قندک زدن عسل طبیعی بطور کامل به این موضوع پرداخته‌ایم.

آب: همانطور که میدانید زنبورعسل آب میخورد و این آب به عنوان رطوبت وارد عسل می‌شود.
آب هرچه کمتر باشد، عسل غلیظ‌تر است. ما در مقاله ای بطور کامل در مورد غلظت عسل طبیعی توضیح داده‌ایم.

آنزیم‌ها: از بدن زنبور وارد آن می‌شود که شامل اینورتاز، آمیلاز ها، گلوکز اکسیداز، کاتالاز و اینولاز هستند.

اسیدها: عسل طبیعی دارای اسیدیته بالایی است و شامل اسیدهای مختلفی مثل اسید گلوکونیک است. همچنین مقداری اسیدهای چرب و اسیدهای آمینه (پروتئین) در آن وجود دارند. وجود این اسیدیته و همچنین مواد قندی و آنزیم ها در اصل از تخمیر و فساد آن جلوگیری می‌کنند.

ویتامین‌ها: عسل دارای مقادیر کمی ویتامین های  A  ،  B  ،  C  ،  D  ،  K و ویتامین ها و مواد معدنی دیگر است. این ماده همچنین دارای مقادیر زیادی آنتی‌اکسیدان‌ها مواد ضد میکروب و عصاره و مواد مختلف دیگر است.​​​​​​​

مواد غذایی موجود در عسل چیست؟

لینک های مفید

دیابتی ها چه عسل هایی مصرف کنند؟

فواید و مضرات عسل و چای داغ چیست؟

تاریخچه عسل طبیعی

آیا میدانید‌های عسلی

خواص عسل و سیاه‌دانه چیست؟

​​​​​​​عسل برای سرماخوردگی چه فوایدی دارد؟